Thoát vị đĩa đệm là một vấn đề sức khỏe phổ biến trong xã hội hiện đại, đặc biệt ở những người thường xuyên làm việc văn phòng, ít vận động hoặc phải chịu áp lực công việc kéo dài. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi một phần của đĩa đệm – cấu trúc nằm giữa các đốt sống – bị lồi ra khỏi vị trí bình thường, gây áp lực lên dây thần kinh hoặc tủy sống. Điều này dẫn đến đau nhức, giảm khả năng vận động và nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Cấu trúc và chức năng của đĩa đệm
Đĩa đệm đóng vai trò như bộ phận giảm chấn, giúp cột sống linh hoạt và chịu lực tốt hơn. Đĩa đệm gồm:
- Nhân nhầy: Chất mềm ở trung tâm, có tác dụng hấp thụ lực.
- Vòng xơ: Phần bên ngoài cứng chắc, giữ nhân nhầy ở vị trí ổn định.
Khi vòng xơ bị tổn thương hoặc yếu đi, nhân nhầy có thể thoát ra ngoài và chèn ép lên các dây thần kinh, gây ra thoát vị đĩa đệm.
NGUYÊN NHÂN GÂY THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
1. LÃO HÓA VÀ THOÁI HÓA TỰ NHIÊN
Theo tuổi tác, cấu trúc đĩa đệm dần mất nước và trở nên kém đàn hồi. Vòng xơ yếu đi làm tăng nguy cơ nhân nhầy thoát ra ngoài. Đây là nguyên nhân phổ biến ở người cao tuổi.
2. CHẤN THƯƠNG VÀ HOẠT ĐỘNG MẠNH
Chấn thương do tai nạn hoặc lao động nặng nhọc thường gây áp lực lớn lên cột sống, làm rách vòng xơ. Ngoài ra, các hoạt động lặp lại như nâng vật nặng sai tư thế cũng tích lũy tổn thương lâu dài, dẫn đến thoát vị đĩa đệm.
3. YẾU TỐ DI TRUYỀN VÀ CÁ NHÂN
Di truyền có thể ảnh hưởng đến độ bền của vòng xơ và khả năng phục hồi của đĩa đệm. Những người có tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm thường có nguy cơ cao hơn.
4. THÓI QUEN SỐNG VÀ CÔNG VIỆC
- Ngồi lâu: Thói quen ngồi sai tư thế hoặc làm việc liên tục không vận động làm tăng áp lực lên cột sống.
- Thừa cân: Trọng lượng cơ thể quá lớn gây thêm áp lực lên các đốt sống.
- Thiếu vận động: Lối sống ít vận động làm cơ bắp yếu đi, giảm khả năng hỗ trợ cột sống.
TRIỆU CHỨNG THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
1. Đau lưng và đau cổ
Đau nhức ở lưng hoặc cổ là dấu hiệu đầu tiên, thường xuất hiện khi làm việc hoặc vận động. Cơn đau có thể lan xuống chân (thoát vị đốt sống thắt lưng) hoặc tay (thoát vị đốt sống cổ).
2. Tê bì và kim châm
Khi dây thần kinh bị chèn ép, người bệnh cảm thấy tê hoặc có cảm giác như kim châm ở tay, chân hoặc vùng bị ảnh hưởng.
3. Yếu cơ và giảm khả năng vận động
Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc cúi, xoay người hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày. Cảm giác yếu cơ ở tay hoặc chân cũng có thể xuất hiện trong trường hợp nghiêm trọng.
Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm
Để xác định chính xác tình trạng, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm sau:
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đánh giá chi tiết đĩa đệm và dây thần kinh.
- CT Scan: Hình ảnh chi tiết về cấu trúc cột sống.
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
1. Điều trị không phẫu thuật
Các trường hợp thoát vị đĩa đệm độ 1, độ 2 có thể được cải thiện bằng các biện pháp không xâm lấn:
- Sử dụng thuốc: Thuốc giảm đau, chống viêm hoặc giãn cơ được kê để giảm triệu chứng.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập tăng cường cơ lưng và cải thiện linh hoạt cột sống.
- Châm cứu hoặc massage: Giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu vùng bị tổn thương.
- Điều chỉnh lối sống: Duy trì tư thế đúng, tập thể dục thường xuyên và giảm cân nếu cần.
2. Can thiệp phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ được chỉ định khi các phương pháp trên không hiệu quả hoặc bệnh gây chèn ép nghiêm trọng lên dây thần kinh.
- Phẫu thuật nội soi: Ít xâm lấn, loại bỏ phần đĩa đệm thoát vị qua đường mổ nhỏ.
- Phẫu thuật mở: Được áp dụng trong trường hợp nặng, giúp loại bỏ hoàn toàn phần đĩa đệm bị tổn thương.
3. Vật lý trị liệu kết hợp tác động cột sống
Sau điều trị, người bệnh cần tập trung vào phục hồi để tránh tái phát. Chương trình phục hồi có thể bao gồm:
- Các bài tập tăng cường cơ lưng và bụng.
- Liệu pháp phục hồi chức năng giúp cải thiện độ linh hoạt và thăng bằng.
- Tư vấn thay đổi thói quen sinh hoạt, làm việc đúng tư thế.
Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm
1. Duy trì tư thế đúng: Hãy giữ lưng thẳng khi ngồi, đứng hoặc làm việc để giảm áp lực lên cột sống.
2. Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập như bơi lội, yoga hoặc đi bộ giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện linh hoạt cột sống.
3. Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm tải cho đĩa đệm và các đốt sống.
4. Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh làm việc liên tục trong thời gian dài, hãy dành thời gian để nghỉ ngơi và vận động nhẹ.
Thoát vị đĩa đệm là một tình trạng nghiêm trọng, nhưng nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có thể phục hồi hoàn toàn. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và chú ý đến sức khỏe cột sống, bạn có thể phòng tránh hoặc giảm nguy cơ mắc bệnh.